Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2016

Γοργίας (ή περί ρητορικής ανατρεπτικός)Πλάτων



Ο Γοργίας είναι πλατωνικός διάλογος, που προκάλεσε τέτοια εντύπωση στην εποχή του, ώστε έλεγαν πως ένας Κορίνθιος γεωργός, που το διάβασε, άφησε τα υπάρχοντά του και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να γίνει μαθητής του Πλάτωνα. Ο διάλογος φέρει τον υπότιτλο Περί ρητορικής ανατρεπτικός γιατί ο Πλάτων απέβλεπε με αυτόν στην ανασκευή των αντιλήψεων του Γοργία του Λεοντίνου περί ρητορικής.

Αρχή του διαλόγου.

Ο Χαιρεφών ζητάει από τον Σωκράτη να τον βοηθήσει να υποβάλει ερωτήματα στον Γοργία, ρωτώντας τον «ποιος είναι». Ο Γοργίας αναγκάζεται να απαντήσει ότι είναι επιστήμονας της ρητορικής τέχνης και ότι η ρητορική είναι «πειθούς δημιουργός»..
...Ο Σωκράτης αποδεικνύει πως η ρητορική είναι μια δεξιοτεχνία, που επιτρέπει στον ρήτορα να εξαπατά τους ακροατές του, όταν δεν ξέρουν καλά τα πράγματα, και πως η κατοχή της δεν κάνει τον κάτοχό της δίκαιο. 

Απαντώντας σε ερωτήσεις του Πώλου -που επεμβαίνει για λογαριασμό του Γοργία- ο Σωκράτης χαρακτηρίζει τη ρητορική μέρος της κολακευτικής τέχνης, άλλα μέρη της οποίας είναι η κομμωτική, η οψοποιητική (μαγειρική) και η σοφιστική. Όση σχέση έχει η οψοποιητική προς την ιατρική, ισχυρίζεται, τόση έχει και η ρητορική προς τη δικαιοσύνη. 

Σ΄ενα σημείο του διαλόγου, ο Πώλος ρωτάει τον Σωκράτη: «Εσύ τι θα ήθελες, να αδικείσαι ή να αδικείς;».....

Ο άνθρωπος που είναι αποφασισμένος να ζει χωρίς να αδικεί δεν χρειάζεται ποτέ την ρητορική. Επεμβαίνει τότε ο Καλλικλής που υπερασπίζεται το δικαίωμα του ισχυρότερου, λέγοντας πως οι νόμοι είναι συμβάσεις που καθιερώνονται από τους αδύνατους για να περιορίζουν τις ισχυρές φύσεις. Ο Καλλικλής λέει πως ευδαιμονία είναι το να μπορεί κανείς να ικανοποιεί άμετρο πλήθος αναγκών και ο Σωκράτης του απαντά ότι σε τέτοια περίπτωση ταυτίζει το αγαθό και το καλό, αλλά ο συνομιλητής του αναφέρει πως υπάρχουν καλές και κακές ηδονές. 

Ο Σωκράτης τον αναγκάζει να παραδεχτεί πως το ευχάριστο δεν μπορεί παρά να έχει σκοπό του το αγαθό και πως η πολιτική χωρίς ιδεώδη που να καθορίζει η φιλοσοφία δεν έχει νόημα.

Αποστολή του πολιτικού βίου είναι να εξυψώσει ψυχικά τους πολίτες. 

Οι ψευδοεπιστήμες στις οποίες συγκαταλέγονται η κιθαριστική, η αυλητική, ακόμη και η τραγωδία και, φυσικά, η ρητορική, δεν έχουν σκοπό να κάνουν τους πολίτες καλύτερους.

 Την ψυχή πρέπει να στολίζουν οι αρετές της κοσμιότητας και της σωφροσύνης. 

Και ο ρήτορας και ο πολιτευόμενος πρέπει να είναι δίκαιοι και γνώστες της δικαιοσύνης. 

O Καλλικλής παρατηρεί πως για να μην αδικείται κανείς, πρέπει να είναι είτε άρχοντας είτε φίλος των αρχόντων, αλλά ο Σωκράτης του απαντά πως σημασία δεν έχει τόσο να σώζει ο άνθρωπος τον ευατό του ή την περιουσία του, όσο να «μπορεί να δείξει ένα πολίτη που χάρη στη δική του επέμβαση έγινε καλός»......

ΧΑΡΑ

Αγαπημένες Σκέψεις

...